Deltaprogramma 2015: Nederland veilig en leefbaar in de 21e eeuw
Nederland heeft een nieuw Deltaplan, met beslissingen en strategieën die ons land de komende decennia moeten beschermen tegen hoogwater en moeten zorgen voor voldoende zoetwater. Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten gaan aan de slag om ons land robuuster in te richten en de extremen van het klimaat veerkrachtig op te vangen. Voor een leefbaar, bewoonbaar en economisch sterk Nederland in de 21e eeuw.
Dat staat in het Deltaprogramma 2015, De beslissingen om Nederland veilig en leefbaar te houden, dat minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) dinsdag 16 september 2014 naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De Deltabeslissingen volgen uit het advies waaraan deltacommissaris Wim Kuijken sinds 2010 heeft gewerkt.
Schultz: “Vandaag begint een nieuw hoofdstuk in onze eeuwenlange relatie met het water. Bijna 60 jaar geleden was het eerste Deltaplan de aanzet voor de bouw van de Deltawerken, die ons nu al decennialang beschermen. Nu ligt er een nieuw Deltaplan voor de komende decennia. Er wonen inmiddels meer mensen in de laag gelegen gebieden. Onze economische activiteiten zijn veel groter. En door klimaatverandering stijgt de zeespiegel en komt er meer water door onze rivieren. Het is dus tijd voor een nieuw deltaplan met extra bescherming.”
Kuijken: “Ik ben trots dat ik de afgelopen jaren als regeringscommissaris de voorliggende beslissingen en strategieën heb kunnen voorbereiden en een uitgewerkt en goed onderbouwd voorstel voor de structurerende beslissingen heb kunnen doen namens de betrokken overheden (gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk) en vele maatschappelijke organisaties. Ik ben blij met de positieve reactie van het kabinet. De Deltawet van 2012 is daarbij zeer behulpzaam. Ik zal er alles aan doen om deze beslissingen de komende jaren verder te brengen en in concrete maatregelen te doen omzetten. Dat betekent dat we ruim 30 jaar lang hard zullen moeten werken en zo’n 20 miljard euro zullen gaan investeren vanuit het Deltafonds.”
Deltabeslissingen
Het Deltaprogramma 2015 bevat de nationale Deltabeslissingen en de concrete voorkeurs-strategieën per regio – samen het kompas voor het werk aan onze delta tot 2050.
De beslissingen gaan over:
- Waterveiligheid: we beschermen Nederland beter tegen overstromingen met nieuwe veiligheidsnormen voor onze waterkeringen. We kijken niet alleen meer naar de kans dat het water over de dijk komt, maar ook naar de gevolgen voor inwoners en economie. In plaats van verschillende veiligheidsnormen voor verschillende delen van ons land, kan iedereen achter de dijken in de toekomst rekenen op een gelijk beschermingsniveau van tenminste 1 op 100.000. Dat betekent dat de jaarlijkse kans om te overlijden als gevolg van een overstroming nergens groter is dan 0,001%. Op plekken waar veel slachtoffers kunnen vallen en veel schade ontstaat, zorgen we voor extra bescherming. Vooral in het Rivierengebied wordt flink geïnvesteerd. Het Deltaprogramma 2015 geeft ruim 200 dijkvakken nieuwe normen. De nieuwe normen worden verankerd in de wet.
- Zoetwatervoorziening: we zorgen voor een betere zoetwatervoorziening om ons te wapenen tegen verzilting en langere perioden van droogte. Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen maken afspraken om tekorten aan zoetwater als drinkwater, voor landbouw, natuur, nutsfuncties en economie te voorkomen en zoetwater efficiënter te gebruiken. Er komt een nieuwe aanpak voor hoge gebieden, zoals de Peel en gebieden die dreigen te verzilten, zoals delen van Zuid-West Nederland. Daarvoor investeren Rijk en regio de komende jaren ruim 450 miljoen euro in de zoetwatervoorziening.
- Ruimtelijke inrichting: alle overheden maken vandaag een belangrijke afspraak om steden en dorpen waterbestendig in te richten en het water waar nodig de ruimte te geven. Dat kan bijvoorbeeld door het opvangen van water op waterpleinen, drijvende woningen, meer groen of verplaatsing van vitale infrastructuur. In 2050 moet heel Nederland meer klimaatbestendig zijn ingericht.
- Rijn-Maasdelta: het gebied waar Rijn en Maas uitmonden in de Noordzee, met de haven van Rotterdam en de vele steden eromheen, krijgt een betere bescherming. Een van de kwetsbaarste plekken van Nederland, waar veel mensen wonen en veel geld wordt verdiend, krijgt sterkere dijken en een waterbestendigere ruimtelijke inrichting. We onderzoeken of de capaciteit van de rivieren omhoog moet en verhogen de effectiviteit van de Maeslantkering als belangrijkste zeewering in het gebied.
- IJsselmeergebied: door een flexibel waterpeil in het IJsselmeer kunnen we meer zoetwater vasthouden en de voorraad beter benutten. Met pompen in de Afsluitdijk zorgen we dat het water wanneer nodig goed afgevoerd kan worden. De oevers van het IJsselmeer moeten ingericht zijn op een flexibel waterpeil.
Daarnaast nemen we de strategische beslissing Zand: door zandsuppleties houden we de kustlijn op zijn plek en versterken we de economie van de kustplaatsen.
Over de deltabeslissingen is een animatie gemaakt, waarin de voorstellen worden uitgelegd in 3 minuten.
(Een lichtblauwe achtergrond met de beeldtitel: Nationaal Deltaprogramma. Een animatie. Voice-over:)
STILTE
GEKRIJS VAN WATERVOGELS
VOICE-OVER: Nederland is een delta. Water is overal.
Nederland ligt zelfs zo laag dat bijna 60 procent van het land kan overstromen.
We hebben duinen aan de kust en bouwen al heel lang dijken en keringen.
De bekendste maakten we na een ramp.
Denk aan de Afsluitdijk, na de stormvloed van 1916.
Of de Deltawerken, na de watersnoodramp in 1953.
We zijn veilig, maar kwetsbaar.
Er zijn ook nieuwe risico's, want de zeespiegel stijgt, terwijl de bodem daalt.
De temperatuur stijgt en het weer wordt steeds extremer.
Van hevige regen tot meer droge periodes.
(Een zonnebloem verwelkt in de zon.)
Maar vooral zijn er steeds meer mensen en investeringen die we tegen het water moeten beschermen.
Daarom is in 2010 de Deltacommissaris aangesteld.
Voor de minister van Infrastructuur en Milieu bereidt hij maatregelen voor om ons laaggelegen land ook in de toekomst veilig en leefbaar te houden.
De Deltacommissaris werkt intensief samen met provincies, gemeentes, het Rijk waterschappen, bedrijven en maatschappelijke organisaties.
Al die partijen delen kennis met elkaar en zo kunnen we de problemen van alle kanten bekijken.
Zo zorgt de Deltacommissaris dat de oplossingen draagvlak hebben.
Door deze aanpak kunnen we de maatregelen combineren met plannen voor bijvoorbeeld natuur en recreatie.
We wachten niet af, maar proberen een volgende ramp te voorkomen.
We komen nu al in actie om iedereen in Nederland dezelfde bescherming te bieden.
Daarom verhogen, verbreden en verstevigen we de dijken op cruciale plaatsen, en op sommige plekken geven we onze rivieren de ruimte.
In de Rijn-Maasdelta blijven we maatregelen nemen zodat het veilig is bij storm op zee én bij hoogwater op de rivieren.
We zorgen dat belangrijke gebouwen en gebieden extra goed beschermd zijn.
Ook onze steden en dorpen bereiden zich voor op het veranderende klimaat bijvoorbeeld door te zorgen voor voldoende waterberging en meer groen in de stad.
(Hoge gebouwen met bomen en een vijver.)
TSJILPENDE VOGELS
Zo'n 20 procent van onze economie is afhankelijk van zoet water.
We zorgen dat het beter vastgehouden en verdeeld wordt zodat er minder snel tekorten zijn.
In het IJsselmeer maken we het waterpeil flexibel.
Zo is er genoeg zoet water beschikbaar en kan te veel aan water naar zee worden weggepompt via de Afsluitdijk.
Hoe snel het klimaat verandert, is onzeker.
We willen op tijd voorbereid zijn en starten nu, nuchter en alert.
We zorgen de komende decennia dat ons land veilig en leefbaar blijft.
Een robuust land, dat zo is ingericht dat het de extreme klappen van de natuur goed kan opvangen.
Deltaprogramma 2015: Een nieuw deltaplan voor de 21e eeuw.
Voorbereid en flexibel
Het werken aan water is nooit klaar in Nederland. We zijn veilig, maar onze delta is kwetsbaar. We moeten tempo maken om het gegroeide aantal inwoners en de fors toegenomen economische waarde ook in de toekomst goed te beschermen. Met de Deltabeslissingen is Nederland voorbereid op meerdere scenario´s. We kiezen voor flexibiliteit, omdat de toekomst onzeker is. De hoogte van de zeespiegel en het weer: we weten dat het verandert, maar niet exact hoe. Met het Deltaprogramma 2015 ligt er een adapatieve aanpak waarmee onze delta zich kan blijven aanpassen aan onverwachte ontwikkelingen, nieuwe metingen en inzichten. Nuchter en alert.
Bestuursovereenkomst
Minister Schultz ondertekende met vertegenwoordigers van provincies, waterschappen en gemeenten de ‘Bestuursovereenkomst Delta¬programma’, waarmee partijen afspreken de Deltabeslissingen en voorkeursstrategieën in hun eigen plannen te verankeren. De Bestuursovereenkomst is voorbereid door de deltacommissaris en is een aanvulling op het Bestuursakkoord Water uit 2011. Het Rijk zal de Deltabeslissingen en voorkeursstrategieën vastleggen in een tussentijdse wijziging van het Nationaal Waterplan en voor de nieuwe waterveiligheidsnormen de wet aanpassen.