Peter Glas over overstromingen Limburg: "Bedreigende kant van water weer ervaren"
Met de overstroming in Limburg, België en Duitsland komen de belangrijkste thema’s van het Nationaal Deltaprogramma uitgebreid onder de aandacht. Op deze pagina staat een verzameling van alle verhalen met Deltacommissaris Peter Glas aan het woord.
"Bedreigende kant van water weer ervaren"
In een interview met de Volkskrant vertelt Peter Glas in de nasleep van de overstromingen in Limburg over het fenomeen 'waterbewustzijn': "Globaal weet iedereen wel dat we een laaggelegen land zijn met rivieren. We liggen aan zee, met polders onder de zeespiegel. Maar wie wat doet in het beschermen tegen water, hoe het gefinancierd is, of wat het verschil is tussen water dat gewoon door de Maas stroomt of dat van de berg komt, daarvan is men zich niet zo bewust. Dat moeten we telkens weer uitleggen. Daarin zit de paradox: als het jouw woonwijk is waar de kelders onderlopen, waar de putdeksels omhoogkomen, dan vergroot dat het bewustzijn."
"Aansporen om te blijven aanpassen"
In gesprek met het Duitse medium Deutsche Welle besteedt Peter Glas onder andere aandacht voor de toekomst van gebieden in een vallei zoals Valkenburg. De blik gaat nu naar de toekomst, waar het aanvechten van klimaatverandering en watermanagement volgens Glas hand in hand gaan. "Ik blijf nationale en regionale autoriteiten aansporen om om zich beter aan te passen aan veranderende omstandigheden."
"Oplossing is altijd combinatie van verschillende zaken"
Nieuws en co, een programma van Radio 1, deed verslag van het bezoek van deltacommissaris Peter Glas aan de getroffen gebieden in Limburg. Glas gaf na de rondleiding bewust nog geen concrete adviezen om problemen in onder andere Valkenburg te voorkomen: “Het zal altijd een combinatie zijn van verschillende zaken. Denk aan water vasthouden boven de stad en zorgen dat regenwater van daken niet meteen in de beek stroomt. Huizen, panden en winkelpanden toch wat steviger inrichten, zodat deze minder kwetsbaar zijn. Ik betwijfel of je alle voeten droog kan houden als er 100 tot 200 milliliter op een dag valt, we gaan kijken naar alle mogelijke oplossingen. Leven met water heeft vele voordelen en soms tegenslag, dat moet je ook accepteren.”
* Item met Peter Glas begint na ongeveer 58 minuten
“Niet wachten op de ramp, maar vooruitkijken”
Bij De Ochtendspits van BNR Nieuwsradio reageerde Peter Glas op de overstromingen in Limburg en vertelde de Deltacommissaris meer over de inspanningen om meer ruimte te maken voor water. “Ruimte voor water gaat over de grote rivieren én de kleinere wateren, ook in de bebouwde kom”, stelt hij. “Elke vierkante meter in Nederland heeft een bestemming. En sinds de jaren 90 heeft Nederland het inzicht dat er ook ruimte moet komen voor water. Dus je moet bijvoorbeeld combinaties vinden met natuur- en landbouwgrond. We hebben in Nederland systematisch gewerkt naar situaties zoals in Limburg, en dat blijft zo. Het Deltaprogramma wil niet wachten op de ramp, maar vooruitkijken. Het blijft een work in progress.”
“Nieuwe vragen over relatie tussen grote en kleine wateren”
De Engelstalige website Dutch Water Sector besteedde ook uitgebreide aandacht aan de overstromingen in België, Duitsland en Nederland en liet hierbij ook Deltacommissaris Peter Glas aan het woord. “Veel schade is voorkomen, maar het hoge water zorgt wel voor nieuwe vragen, voornamelijk over de grote en kleine wateren.” Of de gebeurtenissen veel gaat veranderen voor het Nationaal Deltaprogramma durft Glas niet te zeggen. “Deze omstandigheden waren heel extreem”, constateert hij. “We moeten bekijken of dit een uniek verschijnsel was of dat dit vaker gaat gebeuren.”
“Weerbaarheid moet omhoog, kwetsbaarheid moet omlaag”
Wat zijn de belangrijkste lessen van de overstromingen in Limburg? Het medium H2O vroeg dit aan Deltacommissaris Peter Glas. “Ik kan niet voorspellen wat voor invloed dit heeft, maar ik denk niet dat er ergens in Nederland nog iemand zal denken: het kan wel wat minder met die veiligheidsnormen. Eigenlijk is de les die we moeten trekken: we moeten nog nadrukkelijker de inrichting van ons land baseren op ruimte voor water. Meer ruimte voor water en kennis van de bodem vormen de sleutel voor onze weerbaarheid tegen de extremen van het weer. De weerbaarheid moet op een hoger plan, de kwetsbaarheid moet omlaag.”
“Eerder al advies gegeven om normen rondom de dijken niet te verlagen”
Op bezoek bij Nieuwsuur bespreekt Deltacommissaris Peter Glas onder andere de situatie rondom de dijken in Limburg. “Twee jaar geleden zijn er in de Gedeputeerde Staten van Limburg vragen gesteld over het nieuwe wettelijke stelsel uit 2017 met nieuwe normen voor de dijken. Daar schrokken ze van en er is gevraagd of dat minder kon. Nog maar een maand geleden hebben we een advies uitgebracht om de laagste norm zeker niet te verlagen. Ik heb gezegd: bezint eer gij begint. Onder de huidige omstandigheden is het advies overgenomen door de minister.”
“Stresstest in de praktijk voor de Maaswerken”
In de uitzending van het radioprogramma Met het Oog op Morgen vertelt Deltacommissaris Peter Glas onder andere over de Maaswerken. In het interview benadrukt Glas onder andere dat de schade in Limburg vooral het gevolg is van water afkomstig uit de heuvels en dat de waterwerken bij de Maas grotendeels standhouden, zij het met ondersteuningen van diverse hulpdiensten. “Het water van de heuvels was verwoestend en leverde schade op”, stelt hij. “Nu zit dat water in de Maas en de Maasvallei. Voor ons is dit een stresstest om te kijken of de praktijk past binnen het beeld dat wij hadden en waarop we de Maaswerken hebben ontworpen. Er is preventief geëvacueerd, maar vanuit de Maas zijn nog geen grote rampen ontstaan. We gaan met de autoriteiten kijken of de Maaswerken in de praktijk nog voldoen of dat we ons moeten voorbereiden op ergeren dingen in de toekomst.”
- Beluister het hele interview met Peter Glas (vanaf 15.30 minuten)
“Meer aandacht nodig voor beken, kleine rivieren en ruimtelijke ordening”
In de NRC spreekt Deltacommissaris Peter Glas over de huidige waterhuishouding van Nederland naar aanleiding van de overstromingen in Limburg, is deze wel op orde? In het verhaal wordt deze vraag van beide kanten belicht. Zo geeft het medium aan dat het duidelijk is dat de inspanning van Nederland sinds de jaren negentig hebben bijgedragen aan het voorkomen van meer ellende. “Tot in de jaren negentig werd Limburg beschouwd als een rivierdal en vielen de waterkeringen daar niet onder de landelijke normen”, legt Glas uit. “Dat is pas vier jaar geleden in de wet vastgelegd. Dat is winst.”
Wat er volgens de NRC ontbreekt zijn kleine lokale en regionale maatregelen. “Er is veel voor de grote rivieren vrijgemaakt, maar de aandacht voor beken en kleine rivieren en de ruimtelijke ordening moeten op de zelfde leest geschoeid worden”, aldus Glas. Met het oog op de toekomst legt het artikel vooral de nadruk op ruimtelijke ordening als oplossing, maar de Deltacommissaris focust zich vooral op de bouw. “Wat ik wil is dat mensen die verstand van water en bodem hebben, verplicht aan tafel zitten. Als we niets doen en de mondiale temperatuur stijgt, dan bedraagt de schade in Nederland tot 2050 om en nabij zeventig miljard euro.”
“De kracht van het water, de macht van de natuur”
Deltacommissaris Peter Glas was een van de gasten tijdens de uitzending van Humberto op vrijdag 16 juli, die grotendeels in het teken stond van de overstromingen in Limburg. Hij deed als vertegenwoordiger van het Nationaal Deltaprogramma zijn verhaal. “De gebeurtenissen laten de kracht van het water zien, de macht van de natuur”, kijkt hij terug. “Daar kunnen we ons tegen verzetten, maar daar zitten grenzen aan. Nat wordt natter en droog wordt droger. Hoe dealen we met die weerextremen? Hiervoor is ook de Deltacommissaris ingesteld.”
Verder benoemt Glas het groeiende besef rondom klimaatverandering, maar ook het belang van breder kijken naar de huidige opgaven. “De economie ontwikkelt zich en de bevolking groeit, waardoor we blijven kijken naar hoe wij willen wonen en leven”, stelt hij. “Al deze zaken bepalen ook hoe wij naar de toekomst kijken. En met het Deltaprogramma is gezegd: we moeten niet wachten op een ramp, maar ook vooruitdenken.”
“Niks doen is geen optie, klimaatverandering is een gegeven.”
In Trouw wordt besproken of de wateroverlast in Limburg voorkomen had kunnen worden, waar ook Deltacommissaris Peter Glas aan het woord komt. “Kijk naar de beelden en het antwoord wordt duidelijk: bij dit extreme weer niet”, stelt hij. De Deltacommissaris gaat ook dieper in op de werkzaamheden van het Nationaal Deltaprogramma rondom wateroverlast. “De afgelopen jaren hebben alle gemeenten een stresstest uitgevoerd”, vertelt hij. “Wat zijn de risico’s op een overstroming, op wateroverlast of op extreme hitte en droogte? De vervolgvraag is: hoe richten we het land in?”
In het artikel benadrukt Glas ook de noodzaak van klimaatadaptiviteit om soortgelijke gebeurtenissen te voorkomen: “Als we bij elk project – een nieuwe woonwijk of een snelweg – meteen het waterbeheer meenemen, hoeft het niet veel extra te kosten. In Nederland gaat elke vierkante meter binnen een generatie op de schop. Laten we voor de voet op werken, is mijn pleidooi. Elke schop die de grond in gaat, moet klimaatbestendig zijn.”