Ronde 1 | 2 Sessie Van ambities naar uitvoering: een veilige en natuurinclusieve Nederlandse delta
Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) hebben veel raakvlakken. Hoe kunnen beide initiatieven elkaar versterken? Dat bespreken experts aan de hand van ‘ontwerpschetsen’ voor de IJssel-Vechtdelta en het Waddengebied.
Intensief samenwerken
Het HWBP versterkt in heel Nederland in de komende 30 jaar zo’n 2.000 kilometer aan dijken en 400 sluizen en gemalen. De PAGW heeft tot doel de ecologische waterkwaliteit te verbeteren en de natuur te versterken in de grote wateren. “Samenwerking ligt voor de hand”, zegt sessieleider Elien Rogaar van ‘veranderbureau’ Perspectivity en LEF Future Center van Rijkswaterstaat (RWS). Ze vertelt dat beide programma’s de afgelopen zes maanden in een ‘werkplaatsformat’ intensief hebben samengewerkt aan ontwerpen voor twee gebieden: de Waddenzee en de IJssel-Vechtdelta.
Duurzaamheidschallenge
Drie experts lichten de samenwerking toe: Regina Havinga (adviseur HWBP), Rob Folkert (adviseur PAGW) en Petra van Konijnenberg (omgevingsmanager PAGW). Ze onderstrepen de overlap tussen PAGW en HWBP. “We hebben de natuur in het verleden vaak effectief beheerst, maar dat heeft ook zijn weerslag gehad op de ecologische weerbaarheid”, zegt Folkert. Havinga: “We zijn aangesloten bij de Duurzaamheidschallenge. We maakten ontwerpen met 50 deelnemers en bespraken ideeën en hindernissen.” Opvallend was de energie in al die sessies, zegt Van Konijnenberg. “Iedereen zag kansen en mogelijkheden en kwam met ideeën.”
Juiste dingen?
Lilian Hermens, regiocoördinator Staatsbosbeheer van PAGW, en Bert Bijkerk van Waterschap Drents-Overijsselse Delta, lichten de eerste casus toe: de IJssel-Vechtdelta. “Hier komt het water van vier kanten”, vertelt Hermens. “Er zijn hoge waterstanden vanuit het IJsselmeer en vanuit de IJssel, de grondwaterstand komt omhoog en er is soms extreme regenval.” De delta kan zijn water vaak niet goed kwijt, wat leidt tot wateroverlast in onder meer Kampen en Zwolle. “De vraag was steeds: zijn we wel met de juiste dingen bezig?”, zegt Bijkerk. “Zijn onze plannen efficiënt en toekomstbestendig? Heeft het nieuwe peilbeheer van het IJsselmeer bijvoorbeeld niet zijn weerslag op natuurplannen? De Werkplaats was een uitgelezen kans om dit te bespreken.”
Kunstmatige eilanden
In een film zien de aanwezigen de plannen voor het Ketelmeer (de feitelijke IJsselmonding). Op de schets staat een twintigtal kunstmatige eilanden die samen een zogeheten Tesla Valve vormen: door de vorm van de eilanden en hun onderlinge ligging wordt het water vanuit de IJsselmeerkant geremd, terwijl de waterafvoer vanuit de IJssel juist wordt gestimuleerd. Bijkerk: “Dit is een voorbeeld van een innovatieve oplossing die de waterveiligheid dient, in combinatie met mogelijkheden voor natuur en recreatie. De plannen worden nu doorgerekend op haalbaarheid.”
Samen de puzzel leggen
De tweede casus is het project ‘Robuust en veerkrachtig Waddensysteem’, dat dijkversterking integraal aanpakt, met oog voor kansen op andere vlakken dan waterveiligheid. Drie experts lichten de plannen toe: Nelleke Zuideveld van Wetterskip Fryslân, Bart Beijloos van de Waddenvereniging en Jacco Doze van RWS Noord-Nederland. “Onze slogan is: dijk versterkt, natuur hersteld, gebied verrijkt”, zegt Zuideveld. Zo’n plan wordt alleen een succes als het deel uitmaakt van een groter geheel, benadrukt Doze. “Daarbij moeten verschillende partijen samen dezelfde puzzel leggen”, zegt hij. “Investeren in de relatie met elkaar is superbelangrijk. Neem daarvoor de tijd: aan elkaar wennen, elkaars taal leren spreken, werkafspraken maken, elkaar succesjes gunnen.”