IJsselmeergebied

Het IJsselmeergebied is de spil van de Nederlandse waterhuishouding. Het herbergt bijzondere waarden voor natuur en cultuurhistorie. De Afsluitdijk heeft in het hele gebied meer veiligheid gebracht en landaanwinning mogelijk gemaakt. Ook is een zoetwatervoorraad gecreëerd waar drinkwatervoorziening, landbouw, industrie en natuur in een groot deel van Nederland van profiteren. De samenleving maakt op allerlei manieren gebruik van de meren en de oevers, bijvoorbeeld voor recreatie en scheepvaart. 

Opgaven

De zeespiegel stijgt mogelijk sneller dan verwacht. Hierdoor wordt het bij de huidige meerpeilen moeilijker om IJsselmeerwater naar de Waddenzee te spuien. Tegelijkertijd stroomt er in extreem natte omstandigheden meer rivierwater naar het IJsselmeer. Zo bereikte het peil van het IJsselmeer en Markermeer in de hoogwaterperiode 2023-2024 recordhoogtes, ook omdat de wind de spuimogelijkheden beperkte. Als we niets doen, komt de waterveiligheid in het IJsselmeergebied onder druk te staan en treedt vaker wateroverlast in buitendijkse gebieden op.

Bij langere perioden van droogte voert de IJssel minder water aan en houdt Rijkswaterstaat de zoetwatervoorraad op peil door minder te spuien. Daardoor kan verzilting optreden. Het peilbeheer moet hierop kunnen inspelen. Zeker doordat economische ontwikkelingen, het remmen van bodemdaling en de gevolgen van klimaatverandering waarschijnlijk tot een grotere zoetwatervraag leiden. Vanwege deze ontwikkelingen wordt de opgave in het IJsselmeergebied groter. We gaan in 2026 daarom de huidige generieke deltabeslissingen en voorkeursstrategie herijken.

Generieke deltabeslissingen

Om de functies van het IJsselmeergebied ook in de toekomst te behouden, is het belangrijk flexibel in te spelen op ontwikkelingen en nieuwe inzichten. De basis daarvoor staat omschreven in de drie generieke deltabeslissingen van het Deltaprogramma: Waterveiligheid, Zoetwater en Ruimtelijke adaptatie.  

Daarnaast is er een Deltabeslissing IJsselmeergebied, waarin keuzes zijn gemaakt vanuit nationaal belang. Deze deltabeslissing gaat specifiek over het peilbeheer van het IJsselmeer en Markermeer in relatie tot de zoetwatervoorziening, waterveiligheid en de waterafvoer naar de Waddenzee. In het Deltaprogramma 2015 en het Nationaal Water Programma (NWP) staat dat het Rijk het gemiddelde winterpeil in het IJsselmeer en Markermeer tot 2050 zal handhaven volgens het  Peilbesluit IJsselmeergebied (vastgesteld 2018). Met dit Peilbesluit is een waterschijf van 20 cm voor de zoetwatervoorziening geborgd door de introductie van een flexibel peilbeheer tijdens de zomer. Waterafvoer van het IJsselmeer naar de Waddenzee vindt plaats door een combinatie van spuien en pompen (vanaf eind 2026) bij de Afsluitdijk. 

Voorkeursstrategie IJsselmeergebied

Om regionaal integraal invulling te geven aan de Deltabeslissing is een voorkeursstrategie voor het IJsselmeergebied opgesteld. Die omschrijft doelen en maatregelen voor het op orde houden van de waterveiligheid en de zoetwatervoorziening en het vergroten van de flexibiliteit. Hierbij zijn regionale toekomstvisies en het plannen van investeringen met een lange levenscyclus van groot belang. 

opgesteld. Die omschrijft doelen en maatregelen voor het op orde houden van de waterveiligheid en de zoetwatervoorziening en het vergroten van de flexibiliteit. Hierbij zijn regionale toekomstvisies en het plannen van investeringen met een lange levenscyclus van groot belang. 

• Waterveiligheid:
  • Handhaven van het meerjarig gemiddelde winterpeil op het IJsselmeer en het Markermeer.
  • Spuien als het kan, pompen als het moet.
  • Een gematigde beheersing van de meerpeilpieken na 2050.
  • Optie: meerpeilstijging van het winterpeil van maximaal 30 cm na 2050.
• Zoetwaterbeschikbaarheid:
  • Flexibel peilbeheer op het IJsselmeer en het Markermeer tijdens de zomerperiode.
  • Zorgvuldig omgaan met water en besparen op gebruik.
  • Optie: vergroten zomerbandbreedte van 20 cm tot maximaal 50 cm na 2050.